Zangeres Saadet Türköz werd geboren in 1961 en groeide op aan de oever van de Bosporus waar Europa en Azië elkaar ontmoeten. Maar Istanboel, intenationale stad en moderne metropolis is niet de enige plek die haar heeft beïnvloed. Haar voorouders waren nomaden die emigreerden van Semey in Kazachstan naar Oost- Turkije , waarvandaan ze opnieuw vluchtten toen China deze streek opeiste. Via India en Pakistan kwamen ze aan in West-Turkije waar de familie nog steeds leeft. Ze hielden vast aan hun rurale tradities en hun verhalen, liederen en dansen waren de invloeden die Saadet tot zich nam. De Kazachstanen in Istanboel vormen een bijna hermetisch afgesloten wereld met de blik gericht op het verleden, zo herinnert het Saadet zich.

“Ik voelde mij altijd aangetrokken tot het zingen en ik was al aan het improviseren voordat ik wist wat het woord betekende” vertelt Saadet. In 1981 vertrok ze naar haar oudere zuster in Zwitserland, ze dacht niet aan een artistieke carrière maar aan werk in een bejaardenhuis of iets dergelijks. Later bekwaamde ze zich in de journalistiek en werkte ze als tolk in asielzaken en ook als shiatsu therapeut. Uiteindelijk kwam ze te wonen in een huis met performance artist Muda Mathis, lid van de vrouwenband Les Reines Prochaines en begon zij op te treden als zangeres, aanvankelijk op privé feestjes. In het begin vertolkte ze de folklore van haar cultuur, maar al spoedig verwerkte ze andere invloeden uit India, de Arabische wereld en Centraal Azië, nog later kwam daar de blues bij en steeds vrijere jazz. Ze voelde zich thuis en begrepen in de eclectische vrije muziekscene in Zürich, ze nam zanglessen en was betrokken bij allerlei projecten. Zo kwam ze ook in contact met de Amerikaanse componist en multi-instrumentalist Elliott Sharp (1951), zijn hoofd instrument is de el. gitaar maar hij is ook thuis op diverse blaasinstrumenten en elektronica. Hij heeft zijn eigen studio in NYC waar deze cd werd gemaakt, maar zij kennen elkaar al sinds de jaren ’90 en werkten voor het eerst samen op de cd “Marmara Sea uit 1999, ook al op Intakt Rec.

Op “Kumuska” speelt Elliott Sharp basklarinet, analoge synthesizers en de glissentar, een 11-snarige fretlose gitaar ontwikkeld voor bespelers van de oud. Saadet zingt geïmproviseerde teksten in het Kazagstaans maar ze gebruikt ook abstracte geluiden met geen enkele verbale betekenis. Haar samenwerking met Sharp berust geheel en al op intuïtie. “We didn’t discuss our plans, let the music do the talking”. Wonder boven wonder heeft deze samenwerking geleid tot behoorlijk indringende muziek, dat laatste is misschien een groot word, het gaat hier veel eerder over klanken. Ik kan mij wel voorstellen dat menigeen gillend de kamer verlaat als deze cd wordt gedraaid, ik heb het nog niet geprobeerd. Mij intrigeert het welzeker, het werkt als een soort trance, de titels doen er verder ook weinig toe, alleen het eerste nummer met de titel NYC is mij duidelijk. Afgezien van alle elektronische vervormingen is de sfeer in de “gezongen” gedeeltes toch richting Midden Oosten of verder weg. Niet geschikt voor iedereen maar wel voor de nieuwsgierigen die een stap verder willen gaan.

Jan van Leersum.